Olejki eteryczne a alergia - co trzeba wiedzieć o testach uczuleniowych?

Olejki eteryczne mają wiele zastosowań - są nieocenione w medycynie, przemyśle farmaceutycznym i kosmetyce. Wykorzystywane przez profesjonalistów w salonach i miłośników natury w domowym zaciszu. Olejki wykazują korzystne i bardzo silne działanie, które obarczone jest ryzykiem wystąpienia reakcji alergicznych - bo uczulać może tak naprawdę wszystko. Często pomijane i bagatelizowane, a tak ważne - co warto wiedzieć o testach uczuleniowych? 

Test uczuleniowy to podstawa - skąd bierze się alergia na olejki eteryczne?

Wydaje się, że wpływ na alergię mają tylko uwarunkowania genetyczne - to jednak nie do końca prawda. Niepożądaną reakcję może wywołać szereg innych elementów, które wpływają na odporność organizmu. Do najważniejszych można zaliczyć czynniki środowiskowe (np. warunki w najbliższym otoczeniu), cechy indywidualne (np. stan skóry, przebyte infekcje), wysokie stężenie alergenów, a czasem też i... jakość olejku. 

Czy jakość ma znaczenie?

Z pewnością warto zwrócić uwagę na jakość olejku eterycznego. Nie tylko surowiec użyty do produkcji ma znaczenie, równie ważny jest sposób pozyskiwania. Tylko odpowiednio dobrana metoda zapewnia możliwie najbezpieczniejszy produkt. Niestety, póki co nie ma żadnych przepisów regulujących dokładną klasyfikację (albo chociaż opis) olejków eterycznych. Jedyna rada? Wybierać sprawdzone sklepy i zaufanych sprzedawców.  

Czy to zawsze alergia?

Większość dostępnych olejków eterycznych nie wykazuje toksyczności skórnej...po zastosowaniu w formie rozcieńczonej. Wydaje się oczywiste, a jednak - nadal panuje przekonanie, że im więcej tym skuteczniej. W przypadku olejków eterycznych to duży (i jakże niepotrzebny) błąd. Olejek naturalny to produkt skoncentrowany i silny, stosowany w formie "czystej" może wywołać nie tylko alergię, ale i zwyczajne podrażnienia skóry.  

W formie nierozcieńczonej stosuje się naprawdę niewiele olejków. Należą do nich przede wszystkim:

Gdy test uczuleniowy jest koniecznością - grupa ryzyka

Kosmetyki stosuje każdy. Jak pokazują badania, wśród konsumentów, którzy są na nie uczuleni, nawet 45% wszystkich przypadków dotyczy alergii na substancje zapachowe. Wniosek jest prosty - jeśli kiedykolwiek wystąpiły niepożądane reakcje związane z produktami kosmetycznymi, test uczuleniowy staje się koniecznością.   

Podobne środki ostrożności powinni zachować wszyscy, którzy wykazują skłonność do alergii, podrażnień i nadwrażliwości skóry oraz osoby, które zmagają się z chorobami przewlekłymi (jak np. epilepsja czy nadciśnienie tętnicze).

Test skórny na alergie - jak działa?

Testy uczuleniowe służą wykryciu lub potwierdzeniu niepożądanych reakcji w kontakcie z danym olejkiem eterycznym. To bezpieczny i odpowiedzialny sposób - niewielka ilość preparatu sprawia, że ewentualnym powikłaniem jest najczęściej miejscowa, niegroźne reakcja alergiczna. 

Za większość efektów ubocznych odpowiadają trzy substancje:

Testy uczuleniowe - jak je robić? Dlaczego warto?

Testy uczuleniowe to najlepszy sposób, by uchronić się przed reakcjami alergicznymi, które mogą być naprawdę poważne podczas większej ekspozycji na działanie olejku eterycznego (np. w czasie masażu lub kąpieli). Testy są proste, wymagają niewiele wysiłku i zaledwie odrobiny cierpliwości. Na czym polegają? 

Test skórny - krok po kroku

Test warto przeprowadzić w miejscu o wysokiej wrażliwości i odpowiedniej przenikalności składników aktywnych (np. na nadgarstki, w zgięciu łokcia czy pod kolanem). Aby był maksymalnie wiarygodny, naskórek nie może być przesuszony, podrażniony ani zmieniony chorobowo. Na kilka dni przed testem skóra nie powinna być wystawiana na działanie silnych promieni słonecznych.

Wybrany obszar trzeba odpowiednio przygotować, poprzez dokładne oczyszczenie, najlepiej delikatnym mydłem. Następnie niewielką ilość (maksymalnie) rozcieńczonego olejku należy nałożyć na skórę i zabezpieczyć plastrem na ok. 24 godziny. Po upływie doby opatrunek można usunąć, ale skórę należy obserwować przez kolejne 24 godziny. 

Test skórny punktowy a reakcja alergiczna - jak rozpoznać uczulenie?

Istnieje duże prawdopodobieństwo, że test uczuleniowy nie wykaże żadnych reakcji alergicznych na składniki wybranego olejku eterycznego. Jeśli jednak mamy do czynienia z alergią kontaktową (lub też nadwrażliwością) z pewnością pojawi się objaw skórny. Do najczęściej występujących można zaliczyć:

  • świąd
  • pieczenie 
  • kłucie
  • zaczerwienienie
  • niewielkie pęcherze i guzki
  • obrzęk tkanki podskórnej (zdecydowanie rzadziej)

Niepożądana reakcja to sygnał, że organizm nieprawidłowo zareagował na substancję, która w normalnych warunkach nie jest szkodliwa. 

Opóźniona reakcja

Zdarza się, że test nie wykaże reakcji a alergicznej... od razu. Niejednokrotnie można spotkać się z wystąpieniem tzw. nadwrażliwości opóźnionej, która ujawnia się nawet do 72 godzin po ekspozycji na alergen. Taka sytuacja również oznacza reakcję alergiczną. 

Alergia pozorna

Może okazać się, że olejek (mowa przede wszystkim o wszystkich ekstraktach cytrusowych) nie wywołał żadnych niepożądanych efektów...aż do momentu pierwszej ekspozycji na promienie słoneczne - szczególnie, jeśli ta wystąpiła przed upływem 12 godzin od testu. Pojawia się wtedy zaczerwienienie, pieczenie, świąd, a czasem i przebarwienia. Chociaż nie jest to reakcja alergiczna, może zmylić i - co tu dużo mówić- zniechęcić. Jest to jednak zupełnie normalny efekt, na który narażeni są wszyscy użytkownicy olejków cytrusowych.

Uczulenie na olejek eteryczny - co robić?

Jeśli w czasie testu skórnego pojawiły się niepożądane efekty uboczne, olejek należy bezzwłocznie zmyć z powierzchni skóry, zanim podrażnienia zajmą większy obszar. To właściwie wszystko, zmiany powinny samoistnie (i szybko) ustąpić. Najpoważniejsza reakcja anafilaktyczna jest niezwykle rzadka, warto jednak pamiętać, że to sytuacja, która wymaga pomocy medycznej.

Alergia na konkretny olejek eteryczny nie oznacza jednak konieczności rezygnacji z aromaterapii. Zawsze można przetestować inną opcję zapachową lub spróbować aromatyzacji powietrza, która jest najdelikatniejszą formą terapii. Niskie stężenie olejku i brak bezpośredniego kontaktu ze skórą zapewnia maksymalne bezpieczeństwo, nawet w przypadku potwierdzonego uczulenia.

A może to nie do końca wina olejku?

Reakcję alergiczną może wywołać olejek eteryczny, którego skład zmienił się pod wpływem nieodpowiednich warunków przechowywania. Nadmierna ekspozycja na światło słoneczne lub działanie ciepła może z czasem zmienić całkowicie procentowy udział konkretnych substancji w olejku. Niby oczywiste, ale warto podkreślić istotę odpowiedniego przechowywania olejków, które należy trzymać w ciemnym i chłodnym miejscu. 

Chociaż widmo alergii może skutecznie zniechęcić, szerokie i prozdrowotne zastosowanie olejków eterycznych warte jest próby - szczególnie, że ta nie jest ani wymagająca ani trudna. Niepożądane skutki uboczne związane z uczuleniem występują niezwykle rzadko i choć w większości są niezależne od naszych działań, kilka z nich można skutecznie wyeliminować stosując olejki eteryczne we właściwy sposób. 

Bibliografia

"Alergia na substancje zapachowe" - M. Kierć - Świerczyńska, D. Świerczyńska-Machura, Instytut Włókiennictwa

"Aktywność wybranych olejków eterycznych wobec mikrobiota skóry" - M. Maroszyńska, A. Kunicka-Styczyńska, A. Tyfa, Zakład Mikrobiologii Technicznej, Instytut Technologii Fermentacji i Mikrobiologii, Politechnika Łódzka 

"Olejki eteryczne jako produkty kosmetyczne okiem toksykologa i safety assessora" - K. Jurkowski, W. Piekoszewski, Wydział Promocji Zdrowia, Krakowska Wyższa Szkoła Promocji Zdrowia, Zakład Chemii Analitycznej, Wydział Chemii, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biomedycyny, Dalekowschodni Uniwersytet Federalny, Władywostok, Rosja

"Terapie alternatywne. Aromaterapia - surowce i zabiegi" - A. Kiełtyka-Dadasiewicz, M. Gorzel, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. S. Pigonia w Krośnie, Wydział Fizjoterapii, Wyższa Szkoła Społeczno-Przyrodnicza w Lublinie 

Powiązane wpisy

Instagram

Comments (0)

No comments at this moment

New comment

You are replying to a comment

Produkt dodany do listy życzeń