Skład olejków eterycznych - co kryje się w aromatycznych kompozycjach?

Olejki eteryczne to nieodzowny składnik aromaterapii, który towarzyszy nam w trakcie każdej sesji z dyfuzorem, czy w ramach nieodzownych praktyk mających na celu poprawić nasze samopoczucie w stresujących momentach. Czy jednak zastanawialiśmy się, co tak naprawdę drzemie w środku olejków eterycznych? Jaki jest ich skład chemiczny, a także zawartość? Dzisiaj postaramy się przyjrzeć tym, jak i innym kwestiom związanym ze składem olejków eterycznych.

Olejki eteryczne - dlaczego są tak zadziwiające?

Wiele roślin wytwarza olejki eteryczne, aby komunikować się ze światem zewnętrznym. Tak zwane lotne olejki mają intensywny aromat i zapach. Rośliny używają ich do oznaczania swojego terytorium, przyciągania zapylaczy, odstraszania szkodników i wiele więcej. Używają ich również do autoregeneracji i ochrony przed choroby. To właśnie ten punkt sprawia, że uwielbiamy i cenimy ich bogate walory prozdrowotne. Ale jak to działa?

Skład chemiczny olejków eterycznych - niezwykła magia natury

Olejek eteryczny jako czysty i całkowicie naturalny ekstrakt otrzymywany w wyniku destylacji pachnącej części rośliny lub drzewa jest złożoną mieszaniną cząsteczek aromatycznych, nierzadko liczonych w setkach, czy tysiącach.

Patrząc na skład chemiczny olejków eterycznych pod względem naukowym, są to mieszaniny różnych drugorzędnych substancji produkowanych przez roślinę. Głównymi składnikami są:

  • Terpeny
  • Fenole (związki aromatyczne)
  • Oprócz nich znajdują się także setki pojedynczych substancji - laktony, benzopireny, czy różnorodne alkohole

Olejki eteryczne mają konsystencję podobną, aczkolwiek znacznie różniącą się od olejów. Są trudno rozpuszczalne w wodzie, ale łatwo rozpuszczają się w tłuszczach, a także unoszą na wodzie ze względu na małą gęstość. Ogólnie rzecz biorąc, skład chemiczny olejków eterycznych działa przeciwko bakteriom i grzybom, tworzy warstwy ochronne, pomaga przyśpieszać gojenie się ran i wiele więcej.

Naturalne olejki eteryczne - jak są produkowane?

Zanim zobaczymy, jaki skład i zawartość cechuje olejki eteryczne, warto szybko przyjrzeć się procesowi produkcji nieprzetworzonych, naturalnych olejków.

  • Destylacja parą wodną - zdecydowana większość znanych nam olejków otrzymywana jest przez destylację parą wodną. W destylatorze para wodna przechodzi przez surowiec, którym mogą być korzenie, kwiaty, łodyżki rośliny, z których następnie wydobywane są cząsteczki lotne. Para ta jest następnie schładzana, umożliwiając otrzymanie naturalnego olejku eterycznego, a także półproduktu w postaci skroplonej wody (hydrolatu);
  • Ekstrakcja za pomocą prasy - kolejna niezwykła forma pozyskiwania naturalnego oleju, stosowana wyłączne przy cytrusach. Olejek eteryczny pozyskiwany jest ze skórki owocu, którą wystarczy mechanicznie sprasować, aby zebrać zawarty w środku olejek.

Pomimo skuteczności obydwu form pozyskiwania olejków, tak zebrany produkt cechuje się małą ilością oleju. Aby uzyskać 1 kg olejku eterycznego potrzeba od kilkudziesięciu, do nawet kilkuset kg surowca! Tak też do otrzymania 100 ml olejku z bergamotki potrzeba nawet do kilkunastu kg cytrusów.

Zawartość olejków eterycznych - jak oddziałuje na człowieka?

Wiemy już, że olejki eteryczne składają się z ogromnej liczby mniej lub bardziej złożonych i różnorodnych cząsteczek. Przeprowadzane na przełomie ostatnich kilkunastu lat badania pozwoliły częściowo zrozumieć charakterystykę działania tych nadal tajemniczych związków i wyjaśnić, co kryje się w zawartości olejków.

Dla przykładu najbardziej pospolite w składzie olejków eterycznych monoterpeny znane są ze swoich właściwości antyseptycznych, uspokajających i redukujących nadmierny stres. Z kolei alkohole wykazują aktywne działanie przeciwinfekcyjne, czy immunostymulujące. Dlaczego działają tak, a nie inaczej na nasze ciała w ramach masażu, czy aromaterapii?

Odpowiedzią może być wymiana elektronowa, która zachodzi w tworzących olejki eteryczne molekułach, wymieniających elektrony z otoczeniem, w którym się znajdują. Najprościej ujmując, gdy poddajemy olejek dyfuzji, ulatniające się do powietrza cząsteczki wchodzą z powietrzem, czy naszymi ciałami w reakcje utleniania i redukcji. Dzięki temu niektóre z nich cechują się właściwościami przeciwutleniającymi, ograniczając działanie wolnych rodników.

Co więcej, dzięki dużej lotności zawartości olejków eterycznych docierają one w łatwy sposób do obszarów mózgu ściśle powiązanych z węchem. Mogą zatem wywoływać, na zasadzie kuli śnieżnej skomplikowane reakcje łańcuchowe, doprowadzając tym samym do aktywacji rozmaitych funkcji na poziomie biologicznym. Innymi słowy, umożliwiają one, chociażby aktywację obszarów mózgu związanych z układem nagrody, produkując dopaminę mającą niemały wpływ na działanie antystresowe wielu olejków.

Składniki olejków eterycznych - jakie są najbardziej znane?

Skład olejków eterycznych jest ściśle powiązany z lotnymi cząsteczkami zapachowymi. Terpeny reprezentują najbardziej rozpowszechnioną biochemiczną rodzinę składników olejków eterycznych. Są doskonałym przykładem niearomatycznych cząsteczek zapachowych, choć niejedynymi. Oprócz nich obecne są również inne rodziny biochemiczne, do których należą jedne z najcenniejszych cząsteczek olejków eterycznych. O jakich cząsteczkach mowa?

  • Linalool (linalol) - prawdopodobnie najczęściej naturalnie występująca cząsteczka alkoholi monoterpenowych w składzie olejków eterycznych. Bezbarwna, o kwiatowym i świeżym akcencie. Ponieważ występuje w wielu olejkach, zapach cząsteczki do dziś nie został poprawnie zidentyfikowany. Znana ze swojego działania przeciwbólowego, przeciwzapalnego, uspokajającego i antybakteryjnego;
  • Limonene - należąca do grupy węglików monoterpenowych cząsteczka, która tworzy zapach kochanych przez nas cytrusów jak cytryna, czy bergamotka. Jest stosowana jako środek aromatyzujący w żywności lub napojach, a także lekach! Cechuje się działaniem bakteriobójczym, przeciwgrzybicznym, antywirusowym, czy przeciwutleniającym i detoksykującym organizm;
  • Geraniol - bezbarwna cząsteczka o słodkim, kwiecistym zapachu należąca do rodziny alkoholi monoterpenowych. Dzięki temu aromat geraniolu znalazł swoje zastosowanie w przemyśle kosmetycznym i perfumeryjnym. Oprócz tego geraniol to uznany w aromaterapii środek uspokajający, przeciwgrzybiczny, czy immunostymulujący;
  • Cytronelol - cząsteczka należąca do alkoholi monoterpenowych, swoim zapachem jest blisko spokrewniona z limonenem. Wydziela przyjemny, cytrusowy zapach, a także cechuje się niezwykle wydajnym działaniem wirusobójczym i bakteriobójczym. Co więcej, neurotonizuje narażony na chroniczny stres organizm;
  • Karwakrol - fenol monoterpenowy o przyjemnym korzennym smaku i aromacie, stanowiącym podstawę oregano. Ze względu na swoje działanie jest aktywnym składnikiem żywności zapobiegającym rozmnażaniu się bakterii. Rzeczywiście, karwakrol jest silnym środkiem bakteriobójczym i przeciwinfekcyjnym. Pomaga złagodzić ból mięśni i walczyć ze zmęczeniem i bezsennością.

Jak widzimy powyżej, to tylko jedne z wielu setek aktywnych składników, czynnie biorących udział w tworzeniu niezwykle skutecznej i aromatycznej zawartości olejków eterycznych. Ich skład chemiczny, do którego zaliczamy setki, a nawet tysiące cząsteczek aromatycznych ma udowodnione licznymi badaniami działanie prozdrowotne, które zachęca do skorzystania z przyjemnych i pożytecznych form domowej aromaterapii, czy masażu po ciężkim i męczącym dniu.

Bibliografia

"Aromatherapy and Essential Oils for Beginners: Au Naturoil: A Guide for Stress Relief, Healing Remedies and Natural Cleaners - With Over 100 Essential Oil Recipes” – S. Burgess, Get Your eBook Published, 2015.

"Essential oils: historical significance, chemical composition, and medicinal uses and benefits” – M. Peters, Chemistry research and applications, Nova Science Pub Inc, 2016.

"Essential Oils: Contact Allergy and Chemical Composition” – A. C. de Groot, E. Schmidt, CRC Press, 2016.

"Enantiomeric composition of linalol in the essential oils of Ocimum species and in commercial basil oils” – U. Ravid, E. Putievsky, I. Katzir, E. Lewinsohn, czasopismo naukowe Flavour and Fragrance Journal, John Wiley and Sons, 1997.

"Composition of the essential oils of two isomenthone-rich variants of geranium (Pelargonium sp.)” – R. N. Kulkarni, G. R. Mallavarapu, K. Baskaran, S. Ramesh, S. Kumar, czasopismo naukowe Flavour and Fragrance Journal, John Wiley and Sons, 1998.

"Rose geranium essential oil as a source of new and safe anti-inflammatory drugs” – M. N. Boukhatem, A. Kameli, M. A. Ferhat, F. Saidi, M. Mekarnia, czasopismo naukowe The Libyan journal of medicine, 2013.

"Antifungal, phytotoxic and insecticidal properties of essential oil isolated from Turkish Origanum acutidens and its three components, carvacrol, thymol and p-cymene” – S. Kordali, A. Cakir, H. Ozer, R. Cakmakci, M. Kesdek, E. Mete, czasopismo naukowe Bioresource Technology, Elsevier Science, 2008.

"Medical Toxicology of Natural Substances || Citrus Oil and Limonene” – D. G. Barceloux, 2008.

Powiązane wpisy

Instagram

Comments (0)

No comments at this moment

New comment

You are replying to a comment

Produkt dodany do listy życzeń